Şerhus Sünne

Elinizdeki bu kitabın da dâhil olduğu “Sünnet” ya da “es-Sünne” edebiyatı adını verebileceğimiz külliyattan bir kısmı İmam Ahmed bin Hanbel’in “Usul’us Sünne” adlı risalesi, yine Buhari’nin hocası Humeydi’nin aynı isimdeki eseri, keza Şafii’nin öğrencisi Müzeni’nin, Berbehârî’nin bu kitabıyla aynı ismi taşıyan Şerh’us Sünne adlı eseri gibi muhtasardır, yani tafsili delillere çok fazla yer vermeden sadece özet olarak akidenin beyanını esas almakta-dır. Veyahut da Abdullah bin Ahmed bin Hanbel’in (v. 297H) ve Ebubekr el-Hallal’ın (v. 311H) es-Sünne başlıklı kitapları, Lalekai’nin (v. 418H) “Şerhu Usul’i İtikad’i Ehl’is Sünne” isimli aynı konulu eserinde olduğu gibi akide konularını deliller ve seleften gelen âsâr ışığında ayrıntılı olarak işlemektedir. Berbehârî’nin kitabı ise bunların tam ortasında ne çok kısadır, ne de hadisleri senedleriyle zabtedip ayrıntılı delillere yer vermemektedir. Esas itibariyle muhtasar eserler arasında yer alır, ancak döneminde bid’at ehli tarafından tartışma konusu yapılmış hemen her meseleyi ele alıp Ehli Sünnetin görüşünü beyan etmesi bakımından diğerlerinden ayrılmaktadır. Kısacası bu eser, Sünnet ve Eser Ehli’nin itikadının özetini içermektedir. Hadis ve eserler zikredilmeksizin ve de bablar hâlinde ele alınmaksızın yazılan sünnet ve itikadla ilgili muhtasar kitapların en genişlerinden kabul edilir. Müellif bu risalede Ehli Sünnet’in itikat konularında icmâ ettikleri hususları zikretmiş, bununla da kalmayıp bu konularla ilgili birçok fer’î meseleyi zikretmiştir. Ayrıca bazı zamanlarda ve beldelerde Ehli Sünnet’in şiârı hâline gelen, sünnet ehli kimsenin kendisiyle rey ve hevâ ehlinden ayırt edildiği bazı fıkhî meseleleri de zikretmiştir. “Mestler üzerine mesh etmek”, “Mut’a Nikâhı’nın (muvakkat/geçici nikâhın) Hükmü” gibi fıkhi mevzulara -muhtelif dalâlet fırkalarına reddiyede bulunmak gerekçesiyle- değindiği görülmektedir. İmam el-Berbehârî’nin, bu eserinde aynı hususlara -konunun önemine binaen yahut farklı açıdan konuyu ele alarak- tekrar yer verdiğini de müşahede etmekteyiz. Bunlar, Şerh’us Sünne kitabının konusu ve muhtevası hakkındaki özet bilgilerdir, kitap okunurken bu hususların göz önünde bulundurulması isabetli olacaktır.